در برخی زنان به دلایل مختلفی عضلات واژن هنگام تماس هر چیزی از جمله آلت تناسلی، تامپون یا اسپکولوم پزشکی دچار انقباض غیرارادی و اسپاسم عضلانی شدید می شود. این انقباضات که به واژینیسموس معروف هستند از حالت خفیف تا شدید متغیرند و دخول را دردناک یا غیرممکن می کنند. برای آشنایی بیشتر با چنین اختلالی در زنان، در این مقاله به بررسی دلایل واژینیسموس، راه های تشخیص و درمان آن می پرازیم.
دلایل واژینیسموس؛ تاثیر عوامل جسمی و روانی
علت دقیق واژینیسموس نامشخص است اما احتمالاً ترکیبی از عوامل جسمی و روانی در آن دخیل هستند. در ادامه به بررسی برخی از این عوامل می پردازیم.
عوامل جسمی شامل موارد زیر است:
- آناتومی غیرطبیعی واژن: مشکلاتی مانند واژن تنگ یا پرده بکارت ضخیم باعث دردناک یا دشوار شدن رابطه می شوند.
- عفونت یا التهاب واژن: عفونت هایی مانند واژینوز باکتریایی یا قارچی موجب التهاب و تحریک واژن می شوند که به نوبه خود واژینیسموس را به دنبال دارند.
- زایمان دشوار: زایمان دشوار یا آسیب به واژن در حین زایمان نیز از دلایل احتمالی واژینیسموس است.
- جراحی لگن یا واژن: جراحی ناحیه واژن ممکن است باعث ایجاد اسکار یا آسیب به اعصاب واژن گردد که احتمال ابتلا به واژینیسموس را افزایش می دهد. (جوانسازی واژن)
عوامل روانی شامل موارد زیر است:
- ترس از رابطه جنسی: ترس از رابطه جنسی از جمله ترس از درد، بارداری یا عفونت می تواند باعث انقباض غیرارادی عضلات واژن شود.
- سابقه سوء استفاده جنسی: تجربه تجاوز جنسی در گذشته باعث ایجاد احساسات منفی مرتبط با رابطه جنسی و در نتیجه بروز واژینیسموس می شود.
- اضطراب یا افسردگی: افراد مبتلا به اضطراب یا افسردگی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به واژینیسموس هستند.
در برخی موارد، ممکن است ترکیبی از عوامل جسمی و روانی در ایجاد واژینیسموس نقش داشته باشند. گفتنی است که زنان بسیاری دچار این اختلال هستند اما خوشبختانه با طی کردن مسیر درمان می توان به طور کامل بهبود یافت.
علائم واژینیسموس؛ درد و ناراحتی هنگام رابطه
واژینیسموس با انقباضات غیرارادی و اسپاسم شدید عضلات واژن هنگام دخول یا ورود هر چیزی به واژن از جمله تامپون یا اسپکولوم پزشکی مشخص می شود. این انقباض گاهی خفیف اما گاهی نیز شدید است. برخی از علائم شایع واژینیسموس عبارتند از:
- درد یا ناراحتی شدید هنگام رابطه: این شایع ترین علامت واژینیسموس است. درد ممکن است تیز، سوزشی یا ضربان دار باشد و در داخل واژن یا اطراف آن احساس شود.
- انقباض غیرارادی عضلات واژن: در این اختلال انقباض غیرارادی عضلات واژن هنگام رابطه جنسی دور از انتظار نیست. این انقباض ممکن است مانع از ورود آلت تناسلی مرد به واژن شود.
- اسپاسم عضلات لگن: علاوه بر عضلات واژن، احتمال اسپاسم در عضلات لگن نیز وجود دارد. این عارضه می تواند باعث درد و ناراحتی در ناحیه لگن و کمر شود.
- دشواری ورود تامپون یا اسپکولوم به واژن: انقباض شدید عضلات واژن می تواند معاینات پزشکی و حتی ورود تامپون را با مشکل مواجه کند.
شدت علائم واژینیسموس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بعضی از زنان ممکن است فقط در حین رابطه درد داشته باشند، در حالی که برخی دیگر در هنگام قرار دادن تامپون یا حتی معاینه لگن نیز با مشکل مواجه می شوند. (واکسن گارداسیل چیست)
راه های تشخیص واژینیسموس؛ معاینه بالینی و بررسی علائم
تشخیص واژینیسموس از طریق معاینه بالینی، بررسی سابقه درمانی و علائم شما توسط متخصص زنان و زایمان انجام می شود. 3 مرحله تشخیصی واژینیسموس به ترتیب زیر است:
- معاینه بالینی: تشخیص این اختلال با معاینه لگن شروع می کند. در طول معاینه، پزشک به دنبال هر گونه اختلال فیزیکی در واژن یا دهانه رحم است. گاهی ممکن است از اسپکولوم برای معاینه دقیق تر استفاده شود.
- بررسی سابقه درمانی: پزشک در مورد سابقه درمانی از جمله سابقه عفونت های واژن، جراحی ناحیه لگن، درد لگن یا مشکلات روانی سوال خواهد کرد.
- بررسی علائم: پزشک در مورد علائمی مانند شدت درد، دفعات درد و تجربه رابطه جنسی و هر چیز دیگری که با واژینیسموس در ارتباط است، سوال می کند.
در برخی موارد، پزشک معالج ممکن است آزمایشات تکمیلی را جهت ارزیابی علل احتمالی عارضه تجویز کند که شامل آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی عفونت یا سلول های غیرطبیعی در دهانه رحم، آزمایش ادرار به منظور بررسی عفونت مجاری ادراری و سونوگرافی جهت بررسی ناهنجاری های رحم یا تخمدان است.
5 روش درمان واژینیسموس؛ از درمان موضعی تا درمانی شناختی
درمان واژینیسموس بر روی کاهش اسپاسم و انقباض غیرارادی عضلات واژن و کاهش اضطراب و ترس در زمان رابطه جنسی تمرکز دارد. پزشک بسته به شرایط شما، یک یا ترکیبی از روش های درمانی زیر را تجویز خواهد کرد:
- درمان موضعی: استفاده از کرم های بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین یا کرم های ترکیبی می تواند به کاهش درد ناشی از واژینیسموس کمک کند.
- فیزیوتراپی لگن: در این روش، یک متخصص فیزیوتراپی به شما تکنیک های لازم برای شل کردن و رهاسازی عضلات لگن را آموزش می دهد. با کنترل بهتر بر این عضلات می توان انقباض غیرارادی واژن را در حین دخول کاهش داد.
- درمان با گشادکننده های واژن (دیلاتورها): گشادکننده های واژن، وسیله هایی لوله ای شکل و توخالی هستند که اندازه های مختلفی دارند. هدف اصلی استفاده از آنها افزایش ظرفیت و کشسانی واژن است.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): نوعی از روان درمانی است که به شما کمک می کند تا متوجه شوید که چگونه افکار، احساسات و رفتارهایتان را مدیریت کنید.
- درمان جنسی (سکس تراپی): سکس تراپیست ها به افراد و زوج ها کمک می کنند تا مجددا در روابط جنسی خود احساس رضایت و لذت را تجربه کنند.
به خاطر بسپارید که واژینیسموس یک مشکل شرم آور نیست و افراد بسیاری به دلایل مختلفی با این عارضه درگیر هستند. درمان واژینیسموس به صبر و حوصله نیاز دارد. با همراهی پزشکتان می توانید بر این اختلال غلبه کرده و از یک زندگی سالم و لذت بخش برخوردار شوید.
راه های پیشگیری از واژینیسموس؛ مراقبت های بهداشتی و سبک زندگی
اگرچه راه قطعی برای پیشگیری از واژینیسموس وجود ندارد، اما انجام اقداماتی می تواند برای کاهش خطر ابتلا به آن مفید باشد، از جمله:
- رعایت مراقبت های بهداشتی: قبل از بارداری معاینات منظم را با پزشک خود انجام دهید تا از سلامت واژن و دهانه رحم مطمئن شوید. همچنین در صورت داشتن سابقه عفونت واژن یا سایر مشکلات مربوطه، به دنبال درمان مناسب باشید. (مراقبت بعد از زایمان)
- آموزش مسائل جنسی: قبل از اولین رابطه جنسی خود، در مورد رابطه جنسی سالم و ایمن آموزش ببینید. بعلاوه، با شریک جنسی خود در مورد انتظارات و نیازهایتان در زمینه رابطه به طور واضح و صادقانه صحبت کنید.
- کنترل استرس: تکنیک های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق را تمرین کنید. از مصرف بیش از حد کافئین خودداری کنید. از مصرف مشوربات الکلی پرهیز کرده و دقایقی را در طول روز به ورزش اختصاص دهید.
به طور کلی برخوردار بودن از سبک زندگی سالم و اهمیت دادن به سلامتی یکی از بهترین راهکارهای پیشگیری از واژینیسموس است. با اقدامات پیشگیرانه و پیگیری درمان می توان خطر ابتلا به این عارضه را به حداقل رساند.
